Hoewel een notitieboek een alledaags voorwerp lijkt, is het zoveel meer dan dat. Iedereen gebruikt het wel eens en velen schrijven er dagelijks in. Maar wist je dat het notitieboek door de jaren heen veel ontwikkelingen heeft doorgemaakt?
De naam notitieboek maakt al duidelijk waar het voor dient: aantekeningen maken in een opschrijfboekje. Toch is het niet zomaar een boekje om notities in te maken. Het heeft zich ontwikkeld tot een veelzijdig hulpmiddel, geschikt voor diverse doeleinden.
In de blog worden de belangrijkste onderdelen van het notitieboek uitgelegd:
1. Papier
2. Binding
3. Kaft design, hard zacht
4. Indeling papier
5. Formaten
6. Sluiting
7. Accessoires
1. Papier
Het woord papier komt van de papyrusplant. Deze plant groeit aan de waterkant van rivieren in het Midden-Oosten, zoals de Nijl. Als eerste gebruikten de Babyloniërs het "papier" van de papyrusplant, daarna volgden de Egyptenaren (rond 3000 v. Chr.), gevolgd door Grieken en Romeinen. Het papier van de papyrusplant werd voornamelijk gebruikt om contractuele afspraken vast te leggen.
Het papier uit de papyrusplant kwam tot stand door de stengel en de bladeren op elkaar te leggen. Door druk uit te oefenen werden ze met elkaar te verbonden. Dit was een langdurig en moeizaam proces. De papyrusrepen werden met elkaar verbonden door er met hamers op te slaan. Daarbij kwam er sap uit de bladeren dat weer diende als lijm tussen de repen.
Tegenwoordig wordt papier van verschillende soorten bomen gemaakt: 65% is esdoornhout, 25% berkenhout en 10% populierenhout. Om 1.000 kilo papierpulp te maken heb je 2.000 kilo hout nodig. Eerst wordt de schors van de boom gehaald, verbrand en gebruikt als stoom voor de machines. Vervolgens wordt het hout vermalen tot snippers. De houtsnippers worden gewassen, gekookt in 158 graden en gaan vervolgens in de oven van 1.000 graden. Hierdoor smelten de chemische stoffen, wat een zwart pekachtig goedje oplevert en wordt gebruikt voor stoom. De rest van de houtpulp wordt opnieuw gewassen en in een bezinkbak gedaan om de grote stukken eruit te halen. Daarna wordt de houtpulp gebleekt met behulp van chemische stoffen. Na het bleken wordt het overige water uit de pulp gehaald totdat de hoeveelheid water in de pulp zakt van 95% naar 5%. Als laatste wordt de droge pulp geplet en tot papier geperst.
In 1680 werd in Nederland een machine uitgevonden die het maken van pulp versnelde. De machine kreeg de naam “de Hollander”. De machine had een bak waar haaks messen op gemonteerd waren, waar de pulp doorstroomde. Hoe fijner de vezelbrij hoe gladder het papier. Het is dus mogelijk dat eenzelfde keuze van papier bij 2 verschillende drukkerijen anders uitpakken, zonder dat de een beter is dan de andere.
Soorten papier
Er zijn vele soorten papier: gestreken, gecoat, opdikkend of geschept papier. Over de hele wereld produceren papierfabrikanten onafhankelijk van elkaar deze papiersoorten met steeds kleine veranderingen in samenstelling of afwerking. Het papier lijkt op elkaar maar toch zijn er per partij voelbare en zichtbare verschillen in dikte, glans of kleur. Voor de aanmaak van papier zijn er hoge kwaliteitsnormen, maar er bestaan geen standaarden of afspraken dat een vel papier een bepaalde voelbaarheid moet hebben.
Bij zwaarte van papier wordt uitgegaan van "gewicht", en niet hoe het aanvoelt. Met grams gewicht wordt het gewicht van 1 vierkante meter papier bedoelt.
Enkele soorten papier
Houtvrij offset: dit is een wit papiersoort, ongestreken aan beiden zijden waardoor je er goed op kunt schrijven. Het houtvrij offsetpapier is in 80, 90, 120, 160, 250, 300 en 400 grams papier verkrijgbaar.
Kraft papier: heeft een kartonbruine kleur en ook de structuur van het papier zorgt voor een natuurlijke uitstraling. Het woord “kraft” komt uit het Duits en betekent sterk. Het papier wordt zo genoemd omdat het doorgaans sterker is dan standaard papier en een hogere scheurweerstand heeft. De sterkte van het papier heeft te maken met de langere vezels en de dichtheid van het papier en wordt ook gebruikt voor lunchboxes, inpakpapier enz. Kraftpapier kan goed worden gerecycled en is dus een duurzame papiersoort van hoge kwaliteit. Het is daarentegen wel iets duurder, omdat het Kraft proces meer tijd en geld kost.
Gekleurd papier: om papier een kleur te geven worden pigmenten toegevoegd. Pigmenten worden ook gebruikt om de papiervezels een kleur te geven. De pigmenten worden tijdens het papierproductieproces aan de vezelmassa toegevoegd. De markt van gekleurd papier, wordt gedeeltelijk door de mode bepaalt, omdat er iedere keer nieuwe kleuren worden ontwikkeld en op de markt worden gebracht.
Gerecycled papier: een natuurlijk wit ongestreken papier met een eigen karakter en een zichtbare verzel en gemaakt van 100% ingezameld papier. Dit is de beste keuze voor milieuverantwoord papier.
2. Binding van boeken
Er zijn verschillende manieren om een boek bij elkaar te houden middels de binding.
Genaaid: de gevouwen vellen papier worden bij elkaar genaaid, en vervolgens wordt de omslag gelijmd. Een genaaid notitieboek blijft mooi openliggen en zal minder snel dichtslaan. Ook is het een stevige manier van binden doordat de vouwvellen in aparte katernen zijn genaaid en vervolgens in een geheel wordt vastgelijmd aan de omslag.
Gelijmd: een gelijmd notitieboek wordt niet zoals een genaaid notitieboek in katernen gebonden. Bij een gelijmd notitieboek worden alle pagina’s aan elkaar gelijmd om vervolgens met lijm aan de rug van de omslag te bevestigen. Een gelijmd notitieboek is wat stugger dan een genaaid notitieboek, maar kan zeker even duurzaam zijn, afhankelijk of er goede lijm wordt gebruikt. Doordat lijmen eenvoudiger is dan naaien, is een gelijmd notitieboek goedkoper dan een genaaid notitieboek.
Wire-O en spiraalbinding: Behalve naaien en lijmen, kunnen notitieboeken en notitieblokken ook worden gehecht met nietjes of met een wire-o binden. Als een notitieboek of notitieblok maar enkele pagina’s heeft wordt het boek vaak met nieten gehecht, waarbij de bladen aan elkaar worden geniet. Het is een goedkope manier van binden en er kunnen maximaal 72 pagina’s bij elkaar worden gehouden. 
Bij de Wire-O binding wordt het hele notitieboek of notitieblok bij elkaar gehouden door een spiraal. Het voordeel is dat het notitieboek helemaal open blijft liggen en de pagina’s helemaal om kunnen worden geslagen.
3. Kaft
Er zijn notitieboeken met een harde kaft, de hardcover, en met een zachte kaft, de softcover. De hardcover notitieboeken hebben een harde, stevige kaft en zijn daarom duurzamer, maar vaak wel zwaarder dan de softcover. De softcover is een zachte, flexibele kaft en is lichter in gewicht. De notitieboeken met een harde kaft hebben vaak een chiquere uitstraling dan de flexibele kaft.
De kaften voor de notitieboeken bestaat uit verschillende materialen. Zo heb je kartonnen kaften, kunststof kaften, linnen kaften en kaften van leer, gerecycled leer, kurk en hout.
Over smaak valt niet te twisten en daarom is het goed dat er zo oneindig veel designs aan kaften zijn. Ieder merk heeft zijn eigen uitstraling en visie. Leuchtturm heeft gekozen voor effen kleuren en de keuze uit kleuren is groot. Moleskine is gestart met zwarte kaften, maar heeft hun assortiment uitgebreid met kleuren. Legami heeft niet alleen gekozen voor gekleurde kaften maar ook voor kaften met leuke en sprankelende teksten.
Bij de Nuuna notitieboeken loopt de kleur of het motief van de kaft door op de zijkanten van de bladzijden, wat een mooi effect geeft. De kaften van de CIAK-notitieboeken is gemaakt van gerecycled leer en is er in vele sprankelende kleuren. De kaften van X17 en Traveler's Notebooks zijn gemaakt van leer, en zijn zacht en soepel. Paperblanks heeft de grootste variatie aan kaften. Zij maken hiervoor gebruik van legendes en beroemdheden zoals Van Gogh, Rembrandt, Dumas, Monet, Orwell, Proust, Tesla en ga zo maar door. Ook vinden ze hun inspiratie in kunsten uit het buitenland en de diverse periodes, zoals de Rococo tijd, Renaissance, de Oudheid of uit landen zoals Arabië, Frankrijk, Griekenland, Perzië enz.
4. Indelingen van het papier
Iedereen is bekend met gelinieerd papier, omdat op school dit papier werd gebruikt voor het “leren” schrijven. Tussen de lijntjes schrijven was een hele kunst en kostte veel oefentijd om dit onder de knie te krijgen. De afstand tussen de lijntjes kan verschillen. Hoe breder, hoe makkelijker je binnen de lijntjes kunt schrijven, en hoe smaller hoe kleiner je schrijft, maar tegelijkertijd ook meer op een velpapier kwijt kunt. Het ongelinieerde papier is een blanco papier, zonder onderbreking van lijnen, stipjes of vormen. Dit papier wordt vaak gebruikt voor schetsen en tekenen. Het geruit papier wordt vooral gebruikt voor rekenen of wiskunde. Op dit moment is het gestippeld of dotted papier populair, vooral voor bullet journaling. Je kunt makkelijk lijnen trekken, of schema’s maken, maar de stippen geven ook houvast om recht te schrijven.
5. Maten
Notitieboeken zijn vele maten, de meest bekende maten zijn:
A6: 10.5 X 14.8cm
A5: 14.8 X 21cm
A4: 21 X 29.7cm
Echter iedere fabrikant heeft zijn eigen afmeting en ook vaak zijn eigen benaming. Zo wordt A6 ook wel pocket of mini genoemd. Het A5-formaat, kent ook de namen Medium of midi en wordt A4 ook wel grande, extra large of extra groot genoemd. De meeste merken hebben ook tussen maten, zoals de Ultra collectie van Paperblanks (18 x 23cm). Het merk Nuuna heeft de A5+ en is 16.5 x 22cm, dus net iets groter dan de A5. Om te weten wat de exacte afmeting van het notitieboek, bullet journal, of dagboek is, is het raadzaam om de kenmerken te lezen, daar staan onder andere ook de afmetingen. Belangrijk is om te realiseren dat als bij een notitieboekje A6 staat, het net iets andere afmetingen kan hebben.
6. Sluiting
Het is prettig als een notitieboek kan worden dichtgehouden maar er zijn ook notitieboeken die geen sluiting hebben. Iedereen heeft zijn eigen voorkeuren. De merken kiezen zelf welke sluiting ze gebruiken voor hun notitieboeken. Paperblanks heeft de meeste variatie aan sluitingen. Behalve de verticale elastieke sluiting, hebben ze magneetsluiting met een wrap en magneetsluiting met een strap en voor de FleXis notitieboeken met een softcover hebben geen sluiting.
De meeste notitieboeken hebben een elastieksluiting, zoals Paper24, Dingbats*, Legami, Leuchtturm, Rhodia, Sigel, en CIAK. Alleen de CIAK-notitieboeken hebben geen verticale maar een horizontale elastieksluiting.
De Nuuna en Filofax notitieboeken hebben geen sluiting maar je kunt eventueel een elastiek er los bijkopen om het boek te sluiten.
7. Accessoires
Waar voorheen een notitieboek enkel een kaft met papier was zijn de huidige notitieboeken vaak voorzien met diverse handigheden, zoals een opbergvakje, leeslint(en) en een penlus. Tegenwoordig zie je ook dat notitieboeken vaak een inhoudsopgave en paginanummering hebben, wat voor bullet journaling handig is. En vaak onmisbaar voor studenten en projectmanagers, om te weten waar wat staat. Ook zie je dat sommige merken hun notitieboeken vullen met quotes en tekeningen om je te inspireren. Kortom, het ouderwetse notitieboek met alleen wit papier is niet meer.
Conclusie
De keuze aan notitieboeken, bullet journals, agenda’s en dagboeken is groot. Het is eigenlijk onmogelijk om niet iets te vinden wat bij je past. Door het grote aanbod, loop je niet snel iemand tegen het lijf, die hetzelfde notitieboekje heeft. Het is mooie ontwikkeling, dat het notitieboek zijn plek tussen alle digitale apparaten heeft weten te behouden en lijkt uit te bouwen. Het schrijven is een belangrijke handeling in de ontwikkeling van mensen. Wil je hier meer over weten, lees dan mijn E-book over 15 redenen waarom schrijven belangrijk is. En mocht je hulp wensen bij het kiezen van je nieuwe notitieboek, dan help ik je graag!
